Trong bối cảnh quan hệ thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang leo thang căng thẳng, Trung Quốc đã tạm ngừng phê duyệt các khoản đầu tư vào Mỹ kể từ tháng 4/2025. Theo thông tin từ những người am hiểu tình hình, quyết định này được đưa ra bởi chính quyền địa phương Trung Quốc cùng với Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia (NDRC) – cơ quan hoạch định kinh tế then chốt của nước này.

Động thái nói trên nhằm ngăn chặn dòng vốn ra nước ngoài, đặc biệt là vào thị trường Mỹ – nơi mà các chính sách thuế quan mới của Washington đang gây bất lợi cho các doanh nghiệp Trung Quốc. Quy định mới đã khiến mọi kế hoạch thành lập chi nhánh, mở rộng sản xuất hoặc mua lại doanh nghiệp tại Mỹ bị đình trệ, bất kể quy mô đầu tư lớn hay nhỏ.

Theo quy trình cũ, các dự án đầu tư ra nước ngoài dưới 300 triệu USD chỉ cần nộp hồ sơ lên chính quyền địa phương mà không cần phê duyệt cấp trung ương. Tuy nhiên, hiện tại, cả cấp địa phương lẫn trung ương đều đồng loạt tạm dừng xử lý hồ sơ liên quan đến thị trường Mỹ. Với các dự án trên 300 triệu USD, yêu cầu còn nghiêm ngặt hơn khi phải qua phê duyệt từ NDRC, Bộ Thương mại và Cục Quản lý Ngoại hối Nhà nước.

Đây không phải là lần đầu tiên Trung Quốc siết chặt kiểm soát đầu tư ra nước ngoài, nhưng việc tập trung vào Mỹ cho thấy đây là một phần trong chiến lược phản ứng với chính sách áp thuế lên tới 145% của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc hồi tháng 4 vừa qua.

Căng thẳng thương mại giữa hai nước vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, dù vòng đàm phán thứ ba vừa diễn ra tại Stockholm (Thụy Điển) với cam kết tiếp tục đối thoại cho đến thời hạn chót ngày 12/8. Trung Quốc cũng đã có một số nhượng bộ, như giảm thuế nhập khẩu chung và nới lỏng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng đây chỉ là những biện pháp mang tính tạm thời.

Theo các chuyên gia, một số dự án sản xuất của Trung Quốc đang triển khai tại Mỹ đã bị buộc phải tạm ngừng. Trong khi đó, các dự án tương tự tại các quốc gia khác vẫn tiếp tục được phê duyệt, cho thấy lệnh cấm hiện chỉ nhắm riêng vào Mỹ. Một số chuyên gia nhận định rằng đây là động thái mang tính biểu tượng nhiều hơn là tác động thực tế, bởi đầu tư của Trung Quốc vào Mỹ đã sụt giảm mạnh từ đỉnh năm 2016.

Số liệu từ Rhodium Group cho thấy đầu tư mới của Trung Quốc tại Mỹ chỉ đạt 3,2 tỷ USD trong năm 2024 – mức thấp nhất trong gần một thập kỷ. Trong khi đó, dữ liệu từ Bộ Thương mại Trung Quốc ghi nhận tổng giá trị đầu tư vào Mỹ năm 2023 đạt 6,91 tỷ USD, giảm 5,2% so với năm trước và chỉ chiếm 3,9% tổng vốn đầu tư ra nước ngoài của nước này.

Ông Armand Meyer, chuyên gia phân tích cấp cao tại Rhodium Group, nhận định rằng các giới hạn mới về đầu tư sang Mỹ là một phần của căng thẳng chiến lược giữa hai chính phủ và khó có khả năng gây ảnh hưởng đáng kể đến dòng vốn đầu tư toàn cầu trong ngắn hạn. Theo ông, mục tiêu chính là phát đi tín hiệu cứng rắn từ phía Trung Quốc, đồng thời tái định hướng dòng vốn trở lại trong nước hoặc sang các thị trường ít nhạy cảm hơn.

Bối cảnh này càng thúc đẩy xu hướng dịch chuyển sản xuất ra khỏi Mỹ của các công ty Trung Quốc. Tuy nhiên, với việc Mỹ tăng cường áp thuế toàn diện lên nhiều đối tác thương mại, không ít doanh nghiệp Trung Quốc đang xem xét quay về đầu tư nội địa hoặc mở rộng sang các quốc gia châu Á khác như Việt Nam, Indonesia và Ấn Độ.

Trong thời gian tới, thị trường toàn cầu sẽ tiếp tục theo dõi sát sao diễn biến của chính sách đầu tư nước ngoài từ Trung Quốc, đặc biệt là hướng đi tiếp theo của NDRC trong bối cảnh các vòng đàm phán thương mại Trung – Mỹ vẫn còn nhiều bất ổn.